Wybór Dervisa Eroglu na prezydenta w północnym Cyprze komplikuje negocjacje akcesyjne Turcji z UE jak również już wcześniej trudne negocjacje na temat zjednoczenia wyspiarskiej republiki.
Dervis Eroglu, który został premierem w północnym Cyprze w 2009 roku, zdobył 50,4% głosów w niedzielnych wyborach prezydenckich przeciw urzędującemu Mehmetowi Aliemu Talatowi.
Partia Jedności Narodowej (UBP) Eroglu historycznie obstawała przy 2 odrębnych państwach na Cyprze. Natomiast społeczność międzynarodowa, poprzez ONZ i w szczególności ostatnio poprzez plan Annana dla Cypru z 2004 roku, dąży do uregulowania opartego na federacji 2 autonomicznych stref z centralną administracją.
Przez cały rok 2002 przywódcy 2 cypryjskich społeczności etnicznych, Rauf Denktasz i Glafkos Clerides prowadzili intensywne negocjacje sponsorowane przez ONZ. Pod koniec tego roku Bruksela zaprosiła Cypr do wstąpienia do UE (aplikację złożono w 1997 roku) na początku maja 2004 roku. Mając nadzieję na dostarczenie dodatkowego bodźca dla zatwierdzenia ONZ-owskiego porozumienia, UE określiła, że przedmiotem członkostwa byłaby cała wyspa.
Zmiany po 1974 roku
W 1974 roku turecka armia najechała północny Cypr po próbie zamachu stanu na południu przez greckich oficerów, którzy dążyli do unii republiki z Grecją (enosis). Ta próba usunięcia arcybiskupa Makariosa III, etnarchy Greków Cypryjskich i prezydenta zjednoczonej republiki w delikatnym konstytucyjnym układzie ze społecznością turecką, doprowadziła do upadku junty greckich pułkowników powstałej w Atenach w 1967 roku. Dzisiaj 35 tysięcy żołnierzy z Turcji kontynentalnej wciąż pozostaje na północy i tylko Turcja uznaje Turecką Republikę Cypru Północnego.
Makarios wielokrotnie mówił, że nie ma "narodu cypryjskiego", a jedynie cypryjska ludność złożona z etnicznych Greków i etnicznych Turków. Jednak Grecy Cypryjscy i Turcy Cypryjscy historycznie i kulturą polityczną mieli więcej wspólnego ze sobą aniżeli Grecy Cypryjscy z Grekami z Hellady czy też Turcy Cypryjscy z Turkami z Anatolii. Napływ Turków anatolijskich (tj. tych z kontynentu) subtelnie zmienił charakter północy. Ponadto, według świadków naocznych, na północ od Famagusty zbudowano ostatnio setki willi, nie szanując delikatnej ekologii tego obszaru.
Duża imigracja z Półwyspu Anatolijskiego do tureckiej 1/3 części wyspy, gdzie teraz stanowią oni znacznie ponad 1/3 i być może ponad 1/2 ludności, zaburzyła historyczną równowagę kulturową i polityczną nie tylko na wyspie ogólnie, ale też wewnątrz samej społeczności turkofońskiej (Turcy anatolijscy na przykład dominują teraz w siłach policyjnych na północy). Toteż Eroglu obiecał podczas swojej kampanii wyborczej przeciwstawić się każdemu porozumieniu, które wyrzucałoby z wyspy turkofońskich osadników pochodzenia anatolijskiego, jak również odmówić pozwolenia Grekom Cypryjskim na powrót do ich domów na północy, które zajmowali przed rokiem 1974.
Podejście UE do Cypru
UE sądziła i miała nadzieję, że obie części Cypru zgodzą się na plan Annana i że państwo znów obejmujące całość wyspy byłoby przedmiotem akcesji. Jednak w kolejnych wyborach prezydenckich w obrębie społeczności greckiej Tassos Papadopoulos pokonał Cleridesa i, na miesiąc przed planowanym referendum w kwietniu 2004 roku, ogłosił że rozmowy pod auspicjami ONZ poniosły fiasko. W rezultacie grecka społeczność odrzuciła w referendum ONZ-owskie uregulowanie.
Turcy Cypryjscy faktycznie zaakceptowali propozycję w swoim własnym referendum; jednak te równoczesne referenda miały miejsce na zaledwie tydzień przez datą, jaką UE wyznaczyła dla formalnej akcesji Cypru. W następstwie powyższego nie było wystarczająco dużo czasu dla UE i ONZ by zrobić cokolwiek aby zaradzić tym wynikom. Data akcesji nadeszła, w rezultacie czego grecka część wyspy, która odrzuciła plan Annana, czerpie korzyści z członkostwa Cypru w UE, podczas gdy część turecka nie.
Alexander von Lingen, były kierownik sekretariatu prezydencji Parlamentu Europejskiego i obecny dyrektor analityczno-szkoleniowej grupy konsultingowej EquipEuropa w Brukseli, wyjaśnia ISN Security Watch, że był to "niefortunny zbieg okoliczności, iż referendum miało miejsce tak blisko przed datą akcesji, wielki błąd w rachubach", który stał się "błędem wzięcia Cypru bez wzięcia całości Cypru." W rezultacie, mówi von Lingen, UE ma teraz "wyrzuty sumienia" i "stara się znaleźć wszelkiego rodzaju formuły by spróbować pomóc", w tym wdrażając pewien program wsparcia dla północy, który jest zarządzany bezpośrednio z Brukseli, a nie przez Ankarę.
Związek z Turcją i UE
Von Lingen podkreśla, że z czysto prawnej perspektywy UE postrzega konflikt między tymi 2 etnicznymi społecznościami na wyspie jako "wewnątrzcypryjski [sic] problem, a nie kwestię turecką", tak jak "akcesja" do UE Niemieckiej Republiki Demokratycznej nie była problemem podczas zjednoczenia Niemiec, ponieważ (zgodnie ze słowami Jacquesa Delorsa, ówczesnego prezydenta Komisji Europejskiej) była to "kwestia wewnątrzniemiecka [sic]." Tak jak ustawa zasadnicza Federalnej Republiki Niemiec traktowała terytorium wschodnioniemieckie jako integralną część państwa niemieckiego, każda przeszła bądź przyszła konstytucja cypryjska czyniłaby to samo wobec północnej części wyspy.
ssi
W negocjacjach akcesyjnych między Turcją a UE wiele rozdziałów pozostaje zamkniętych, pomimo otworzenia w tym roku 2 nowych, ponieważ Turcja odmawia otworzenia swoich portów morskich i przestrzeni powietrznej dla przewoźników z Cypru, z pogwałceniem porozumień gospodarczych z UE, której członkiem jest teraz Cypr. A wśród europejskiej publiki jest coś w rodzaju "zmęczenia rozszerzeniem", które nie sprzyja żadnym kolejnym akcesjom w bliskiej przyszłości.
Jeśli chodzi o dłuższy okres czasu, opinie są podzielone. Eroglu daje do zrozumienia, że co się tyczy wewnątrzspołecznościowych rozmów na Cyprze wszystko jest znów otwarte do dyskusji, ponieważ negocjacje sponsorowane przez ONZ były prowadzone zgodnie z zasadą "nic nie jest uzgodnione dopóki wszystko nie jest uzgodnione." Ale deklaruje on zamiar prowadzenia negocjacji w dobrej wierze.
Z drugiej strony, wstępne reakcje w Brukseli oceniają wynik wyborów negatywnie zarówno dla nadziei na zjednoczenie Cypru jak i członkostwo Turcji w UE. Fakt, że rząd Recepa Tayyipa Erdogana z AKP (Partii Sprawiedliwości i Rozwoju) w Ankarze popierał pokonanego kandydata Talata niekoniecznie ułatwi sprawę.
Copyright © Robert M. Cutler
unless otherwise noted.
See reprint info if you want to reproduce anything in any medium.
For individual, non-commerical use only.
This Web-based compilation: Copyright © Robert M. Cutler
URL: http://www.robertcutler.org/blog/2010/04/komplikacja_na_cyprze.html
First published by ISN Security Watch, 21 April 2010.
Translation from stosunkimiedzynarodowe.info
